Daytoy nga artikulo ti blog ket insurat ti network ti impormasyon dagiti nainsigudan nga umili.
Apaman a nakatugawak itatta nga aldaw, mapanpanunot ko ti lubong nga awan ti mulmula, ayup, angin ken danum, pagarupem kadi a nalaka ti agbiag? Talaga nga saan wenno awanto pay ketdi ti biag a pulos. Tipresensia dagitoy ket mangted iti biag a naballigi ken komportable, daksanggasat ta saan a maamiris ti kaaduan a bilang ti populasion iti lubong ti kinapateg dagitiuppat a paset ti lubong, inggana nga mapukaw dagitoy ket santo laeng maamuan ti kinapateg da,, nga saan pulos maamiris ti tao inggana na nga awanen ti banag a paset ti panagbiag na. Dagiti nainsigudan nga umili ket nakipagbiag a naannayas kadagiti ancestral a dagdaga da iti mano a henerasyon, nagnumar da kadagiti rekurso ti daga bayat ti panagpreserba iti salun-at ti aglawlaw. Napateg ti naan-anay wenno sustainability para kadagiti nainsigudan nga umili gapu ta no awan daytoy, agpegpeggad ti bukod da a wagas ti panagbiag. Kaaduan kadagiti tattao iti intero a lubong ket nakasanggir iti kabakiran para iti pangkabiagan, kangrunaan dagiti adda iti aw-away.
Tipo: Blog
Rehiyon: Africa
Pagilian: Kenya
Tema: Tradisional ken lokal a kaammuan; Dagiti sustenable a pangkabiagan; Ti konservasion nga idadaulo ti komunidad
Mannurat: Indigenous Information Network
Maisalakan tayo dagiti ecosistema tayo babaen ti panangliklik iti aniaman a pannakadadael! Ladawan ni IIN
ti pannakapukaw ti biodibersidad ket mangpaadu iti napeggad a sakit ken nakapuy a nutrision. Ti biodibersidad ket pagtalinaedenna ti daga a nabunga,dagiti peste iti agrikultura ket matengngel,ken mangsuporta kadagiti pollinator a mangsustinar ken mangpasayaat ti seguridad ti taraon babaen iti kanayunan a produktibidad ti agrikultura. Ti panang-laban iti krimen iti aglawlaw kadagiti komunidad iti aw-away ket pasayaaten na ti kinatalged ken gundaway para iti legal a pangkabiagan. Kaaduan kadagiti tattao nga agsagsagaba kadagiti epekto ti pannakadadael ti biodibersidad ket dagiti nainsigudan nga umili gapu ta kaaduan kanyada ti agnanaed kadagitoy a lugar. Idiay Enoosaen ken iti aglawlaw a paset ti Kilgoris iti Narok County, Kiltamany a paset ti Samburu County ken paset ti Naramam Chesra a laud ti Pokot County idiay Kenya,dagiti nainsigudan nga tattao ket agpas-pastor ken agmulmula para iti panagbiag da, ken sakbay ti pannakabeddeng ti dagdaga ket nawaya da nga agpa-arab kadagiti ayup da iti sadinnoman a paset ti daga, ken nalawa ti pagpasturan kadagiti ayupda, ngem kalpasan ti pannakabeddeng ket isu ti nagtaudan dagiti limitasyon sadiay, ti tunggal maysa ket nainget nga agpa-garab iti laeng paset ti dagana.
Dagiti nainsigudan nga tattao ti Samburu nga agnanaed iti amianan a paset ti Kenya ket apektado iti maulit-ulit a tikag, a kaaduan iti populasion ket agbibiag iti baba ti linya ti napanglaw. Kas komunidad nga agpas-pastora,ti panagbalbaliw ti klima ket ad-adda a nangkaro iti saan a sustenable a pangkabiagan, nang-itunda iti pannakaisaltek iti kaaduan iti kinakurapay. Nupay kasta,babaen ti suporta dagiti agtarigagay iti pagsayaatan,nasursuruan ti komunidad kadagiti wagas a mangpalag-an iti nadadael a daga ken kinaawan ti seguridad iti makan.
Dagiti nainsigudan nga umili ti babbai idiay Kiltamany Samburu County nga agprakpraktis iti sustainable nga agrikultura tapno magun-od ti kasiguraduan iti makan. Ladawan ni IIN
Ti komunidad ket agdama nga addaan kadagiti lider a nakapanunot iti ideya ti agsinnublat a panagpa-garab. Ti panagsinnublat a panagpa-garab ket maysa proseso a dagiti taraken ket estratehiko a maiyakar kadagiti presko a paddock, wenno dagiti nabingbingay a lugar ti pagpastoran, tapno mapalubusan dagiti mula kadagiti dati a naarab a pagpastoran a mapabaro. Ti panagsisinnublat a panag-pagarab ti nangiturong ti panagrang-ay ti kalub’ dagiti mulmula.
Iti napalabas, nangato unay ti abbong ti kabakiran isunga natalged ti pagnanaedan dagiti atap nga animal ken nababa ti panagsusupiat ti tao ken dagiti atap nga ayup nangruna idiay Transmara. Ti komunidad ti Maasai manipud Transmara ket nasayaat ti pannakibiagda kadagiti atap nga ayup ngem iti agdama ket manmanon a makita dagitoy nga ayup. Daytoy ket gapu ta, iti panaglabas dagiti tawen, naikkat dagiti kabakiran a nangpilit kadagiti atap nga ayup nga umakar kadagiti dadduma a lugar nga asideg iti reserbasyon ti Maasai Mara Game Reserve. Kasta met koma a dagiti agpaspastor ket mabalinda a tagiragsaken ti diro manipud iti kabakiran koma ken uray ti erbal nga agas a mabalin a mamagbalin iti bagi da a maibagay ken ti dadduma ket nausar a pang-agas kadagiti sakit ti animal. Kanayunan pay, nabunga unay ti daga, saan a pulos a narugitan iti artipisial nga abono a kas iti mapaspasamak iti agdama. Iti ababa a panna-o nalaklaka ken makapainteres ti biag.Iti panag-adu ti populasion, dagiti kabakiran ket nadadael tapno wayaan ti para iti panagindeg ken panagtalon. Dagiti nainsigudan a kaykayo ket agpegpeggad gapu iti mayat a kalidad na para iti panagaramid ti uging, ti pasilio dagiti atap nga ayup ket nagsagaba a nangitunda iti pilit a panag-akar da iti adayo ken nagnaed dan a permanente idiay Tanzania, ket saan dan a mabirokan idiay Kenya.
Dagiti nainsigudan a tattao manipud Transmara nga agtrabtrabaho para iti panagisubli iti biodibersidad. Ladawan ni IIN.
Ti binmassit a kalub’ ti mulmula ket apektaranna dagiti pastorista.Ladawan ni IIN.
Dagiti nainsigudan a komunidad manipud Amianan ti Pokot ket naapektaran nga usto iti pannakapukaw ti biodibersidad. Inpa-ay ti kabakiran ti kapkapnekan da tapno makaala iti makan, pagyanan, agas, ken uray ti presko nga angin. Apaman a ngumatngatu ti populasion, adu-adu ti panagdadael nga nangitunda iti pannakadadael met ti.
Wild animals disappeared, it became difficult to practice bee keeping and they had to keep moving from one region to the other in search of biodibersidad. Nagpukaw dagiti atap nga ayup, marigatanen nga agtaraken iti uyokan ken kasapulan a agalis-alis manipud kadagiti rehiyon ken iti sabali pay a rehiyon tapno agbirok iti pagpastoran.
Nadadael a daga idiay Naraman West Pokot County. Ladawan ti Indigenous Information Network (IIN)
Dagiti Umili a nainsigudan nga agtrabtrabaho iti panangisubli kadagiti nadadael a daga idiay Naraman West Pokot County. Ladawan ti Indigenous Information Network (IIN)
Sumagmamano kadagiti kaykayo ti Naramam ket napintas a pagapuan ti erbal nga agas uray dagiti natnateng. Iti panaglabas dagiti tawen, dagiti kayo ket naungaw ken ti komunidad ket agdama nga agtrabtrabaho para iti panangi-subli kadagiti napateg a kayo a nangpabalin kadakuada a mangbiag iti pamiliada.
Daytoy ket nainsigudan a kayo ti Sokoria, ti bulbulong na ket nasustansya a nateng para kadagiti komunidad ti Pokot. Ladawan ti Indigenous Information Network (IIN)
Ti Maasai, Samburu ken Pokot ket nalatak gapu iti kultura ken idi adda pay ti kabakiran, adda dagiti ritual ken dadduma nga okasyon nga isaysayangkat da iti kabakiran. Ti napintas a kapadasan ket ti Panagtuli wenno nalatlatak nga aw-awagan da ti Mutat, iti komunidad ti Pokot a maiyar-aramid iti kabakiran ken dadduma irpuli and olkiteng lolbaa para kadagiti Maasai. Adda dagiti espesial a klase ti kaykayo a patyen da a puro ken saan a makasabidong nga isu ti partikular a mausar. Maysa a tradisional a Manyatta ti naipatakder iti kabakiran a lugar tapno nalaklaka ti panag-patakder babaen iti panang-usar kadagiti bulbulong ken kaykayo, en tapno mausar a pagsungrod dagiti nagputedan wenno nag-ikkatan para iti panagluto ken panagtuno. Amin dagitoy nadakamat nga aramid wenno practices ket napukaw a kas resulta ti pannaka-dadael ti biodibersidad. Saan a nakatugaw laeng dagiti nainsigudan nga umili a mangbuybuya iti kastoy a mapaspasamak ngem ketdi ar-aramiden da dagiti gannuat a mangisubli iti biodibersidad babaen iti panangipangpangrunada kadagiti nainsigudan a kaykayo ken panangsalaknib da kadagiti bubon wenno lugar a pagurnongan ti danum.
