E-Sak Ka Ou Declaration

Naaramid daytoy a deklarasion iti Asia Regional Conference iti karbengan dagiti nainsigudan nga umili, Biodibersidad, ken pangbalbaliw ti klima, a naangay idi Nobiembre maika-5 inggana maika-8, iti tawen 2023 idiay Krabi, Thailand

“Ti biag ken daga ket agpada. Datayo ket agpada iti daga. Nagapu tayo iti daga. Agsubli tayo iti daga. Saan tayo makita ti panagtagikua tayo iti daga, gaputa, ti agpayso, kukua datayo ti daga. Nu maawatan tayo daytoy, ammo tayo nu kasano ti agibingay ken agited. Ngem nu saan tayo a maawatan, maspul ilaban tayo ken alaen tayo ti daga ket santo tayo mabalin a tagikuaen.” -Joni Odochao, Panglakayen ti Karen

Ti Asia ket maysa a rehion. a naaddaan nangato a biolohikal ken kultural a kinadumaduma. A nu sadinno a datayo, a kas nainsigudan wenno agtutubo, ket addaan napateg nga akem iti panagpreserba ken panangtarawidwid iti daga tayo, teritorio, danum ken rekurso. Nupay kasta, sangsanguen tayo met ti adu a karit ken pangta manipud iti panagbalbaliw ti klima, pannakapukan dagiti kabakiran, pannakadadael ti daga, pannakalabsing ti karbengan a kas tao, ken ti makunkuna a panagdur-as. Isu gapuna, nasken a suportaran, bigbigen, ken raemen dagiti gubierno dagiti pagalagadan, ar-aramiden, daga, teritorio, danum, ken dagiti gameng tayo.

Iwanwan ti sirib dagiti kapuonan ken panglakayen tayo, a nangidepensa iti daga, teritorio, danum ken gameng tayo sipud pay idi un-unana;

Makumikom a mangtungpal wenno kinalaing iti akem tayo kas mayordomo ti daga, teritorio, danum, nakaparsuaan, ken kultural a tawid tayo;

Panagtignay babaen ti tarigagay nga agtultuloy a mangitandudo kadagiti kinapateg dagiti nainsigudan wenno katutubo nainsigudan a panagkaykaysa ti komunidad, panangaywan, ken panagbibinningay, kadagiti masakbayan a kaputotan ken ti nalawlawa a komunidad;

Gapu iti buteng iti napartak a pannakapukaw ti biodibersidad, saan a malapdan a panagbara ti globo, ken nasaknap a polusion, nga amin dagitoy ket mangpababa iti kalidad ti biag tayo ken mamagpeggad kadagiti kultura tayo, a mangitunda iti nakakalkaldaang a masakbayan dagiti agdama ken masanguanan a kaputotan, ken ti planeta mismo ken biag ditoy a lubong;

Sipupuot a dagiti krisis ti biodibersidad, klima, ken polusion ket nairamut kadagiti saan a nainkalintegan a sosio-ekonomiko ken politikal nga estruktura ken relasion a manglabsing kadagiti karbengan ti tao ken nainsigudan nga umili, a rumbeng a sungsungbatan dagiti nangaramid ken ti addaan iti pagrebbengan;

Panang-iparingaring a maikari tayo kadagiti kolektibo a karbengan tayo kas nailanad iti UN Declaration on the Rights of Indigenous Peoples (UNDRIP), a masapul a bigbigen ken raemen ti amin a gobierno dagiti legal ken polisia a tantan-awen. Saan a maipalubos dagiti gandat dagiti gobierno a mangpabassit kadagiti karbengan dagiti nainsigudan nga umili (wenno katutubo) babaen kadagiti generalisasion ken dadduma pay a terminolohia a mangballikug iti kinasiasinno ken legal a karbengan tayo;

Ti panangpasingked a ti aktibo a pannakipaset dagiti nainsigudan nga umili (wenno katutubo) kadagiti amin a mainaig a proseso ti panagaramid iti patakaran ken panag-desision ket napateg para iti pannakagun-od ti sirmata ken panggep ti panagbiag nga a sangsangkamaysa ken pagimbagan dagiti tattao ken nakaparsuaan;

Dakami, dagiti 47 a delegasyon para iti Asia Regional Conference on Indigenous Peoples’ Rights, Biodiversity, ang Climate Changea naisayangkat idi maika-5 inggana maika-8 ti Nobyembre tawen 2023 idiay Krabi, Thailand a mang-irepresentar kadagiti 32 nga nainsigudan nga umili kadagiti komunidad,kababaihan, kabataan ,dagiti tattao nga addaan depekto na ken dagiti organisasion ti panagdur-as manipud iti 11 a pagilian, inleppas da ti komperensia babaen ti panagipatalged kadagiti karbengan tayo ken ti awag para kadagiti salaknib tapno masalakniban dagitoy a karbengan, kas naibaga iti Declarasion ti UN maipapan iti Karbengan dagiti nainsigudan nga umili wenno katutubo (UNDRIP).

Iyabante mi itan daytoy a Deklarasion ti komperensia kas maysa nga statement ti kolektibo a takder tayo kas nainsigudan nga umili nga agturong iti panagsapul kadagiti pagtitinnulongan a solusion kadagiti naganat(urgent a pakaseknan ken isyu a sangsanguen tayo ken ti intero a sangalubungan.