Adu kadagiti nainsigudan nga umili nga uubbing ti inmay ken nag-alis iti syudad ket ditoy dan a dinmakkel ken nagpamilya. Inggana nga nakasina dan nga interemente iti ili a nagtaudan da. Dagitoy ket naibingay dagiti kabataan kadagiti napalabas nga aktibidades,makita ti interes da a maadal ti kultura a nagapuan da, kayat da makasuro iti pagsasa-o da ken dagiti nainsigudan a wagas ti panagbiag.
. Dagiti nainsigudan nga umili ti kabataan ket naaddaan gundaway tapno a agamiris, babaen iti panagsuro ket maadaan da iti bukod a kapadasan a mabalin da nga ibingay, dinagup ti Partners for Indigenous Knowledge Philippines (wenno PIKP)ti nadumaduma a kabataan a nainsigudan nga umili ken dagiti grupo ti Biology para iti maysa a taripnong a pinauluan na iti Youth for Indigenous Knowledge and Biodiversity. Daytoy ket naangay iti dua (2) nga aldaw idi maika-3 ken maika-4 ti Hunyo tawen 2023, ti taripnong ket nagbalin nga addang tapno agturong para iti maysa a grupo dagiti nainsigudan nga agtutubo nga agtitinnulong a mangitandudo kadagiti nainsigudan a kaamuan ken panang-konserba iti biodersibidad.
“Ti law-ang ken kultura ket saan a mapagsina isunga nga datayo nga organisasyon dagiti agtutubo ket kasapulan nga umaddang a labanan iti saan a makatao ken makakadadael a polisiya ken programa iti aglawlaw.” – Max, Unibersidad ti Pilipinas – Baguio.
Nakipinnulapol dagiti dinmar-ay iti taripnong kadagiti pada da a nainsigudan nga umili nga agtutubo babaen kadagiti aktibidades. Naaddaan da iti panawen tapno amirisen nu kasano a makipagnaed a naan-nayas iti aglawlaw. Ti kadawyan nga iyeb-ebkas da ket nu kasano a konektado iti tunggal ti daga, danum, kabakiran, tattao, luglugar, kaamuan, saniweng ken sala, panag-istorya, ug-ugali, ken dadduma pay. Iti realidad ti epekto ti dadakkel a proyekto ti dam, ti sabidong iti agrikultura, ken ti agtultuloy a panagpanaw iti nagtaudan nga ili tapno agturong iti syudad ken dadduma pay, ket isu ti agdama a karit kadakuada. Nagresolba da, ken agnamnama nga adu ti maaramidan tapno masalakniban ti nagtaudan a daga ken ti pannakapukaw ti nainsigudan a kaamuan. Daytoy ket inladawan da babaen iti artscape a tela.
Ti workshop maipanggep iti panang-iyebkas iti kultura ket inpataray iti kaasmang ti PIKP, ti Dap-ayan ti Kultura iti Kordilyera ken ti Cordilleran Youth Center. Inbingay da dagiti addang iti panagaramid iti kanta ken ayug, teatro ken panaggaraw, ken panagpinta babaen iti daga. Ti resulta dagitoy ket inpabuya da babaen iti pangkultura a panagbibinninglay iti karabiian na. Ti workshop panggep iti sistema ti panagpanunot (systems thinking), nga insayangkat ti Global Youth Biodiversity Network,ket naikkan iti gundaway tapno mapauneg ti diskusyon panggep iti panagsisilpo ti paka-gapuan ken epekto dagiti isyus tapno saan laeng a kitkitaen a kas gagangay a paspasamak. Bigbigen dagiti agtutubo a dinmar-ay ti pannakapukaw iti nainsigudan a kaamuan, saan a makaanay nga agrikultura ken makaperdi nga industriya.
Adu kadagiti dinmar-ay iti kampo ti nang-iyebkas iti tarigagay da nga agsubli iti nagtaudan da nga ili tapno makipagbiag. Naisingasing kadagiti workshop ti maipanggep iti nainsigudan nga instrumento ti musika,salsala, kankanta,ken dadduma pay. In the meantime, a further planning will be conducted with the same group of participants and possibly more youth groups to determine this loose network’s next course of actions.
Tipo: Artikulo
Rehiyon: Asia
Pagilian: Pilipinas
Tema: Tradisional ken lokal a kaammuan
Partner: Partners for Indigenous Knowledge Philippines (PIKP)
