Ti Mt. Elgon Forest ket tuluy-tuloy nga agsagsagrap iti pannakadadael,laksid ti adu-adu a nakipaspaset a nadumaduma nga grupo wenno indibidwal tapno masalakniban dagiti rekurso. Ti Panag-uging (Charcoal burning),ti saan a malapdan a panag-apit iti kawayan ken ti dadduma pay a gameng, ti kabakiran ti mangituntunda iti pannaka-kalbo wenno pannakadadael ti kabakiran.
Ti wagas ti gobierno a panangsalaknib babaen iti Plantation Establishment and Livelihood Improvement scheme (PELIS) wenno “Shamba System” ket ab-abusuen dagiti benepisyaryo, imbes koma nga paaduen/papuskulen ti kabakiran , adu met laeng a kadagaan ti saan a mamulmulaan ti mailuklukat para iti panagmula. Dagiti miembro iti komunidad ket nadutukan nga agmula iti naitunda a paset ti daga a pagmulaan para iti crops kagiddan ti panagmula iti kaykayo. Ngem nu iti agdama, adda ti kontrobersiya nu epektibo daytoy a pamuspusan ti panang-itandudo iti panangsalaknib iti kabakiran.
Ti pamuspusan ti komunidad
Babaen kadagiti wagas da iti panagbiag, ken bilang nainsigudan a komunidad, maaywanan ti kinabaknang ken maitandudo ti panangsalaknib ditoy. Pakakitaan kaspagarigan, ti inaramid ti Ogiek iti Chepkitake, babaen iti panang- dokumento ken panang-iyatnag iti paglintegan ti komunidad (https://chepkitale.org/bylaws) idi tawen 2013. Dagiti sumaganad ket nainayon iti paglintegan; maiparit ti panagindeg ken panagtagikwa iti lugar, panagpu-or para iti uging, panagputed ti kaykayo ken panagpatakder iti permanente a balay.Inpatungpal ti Chepkitale Ogiek dagitoy a paglintegan tapno ipakita ti kinapudno ti komunidad a mangitandudo kadagiti nainsigudan a kaamuan da, apaman nga isigsigurado da ti pagsayaatan ti kabakiran.Ti kapintasan a kaamuan ti komunidad ket mabalin a tuladen, ken aramiden met dagiti kaabay a komunidad tapno agtinnulong.Ti tulbek para iti naunday a panag-aywan ti biodibersidad ket nakabasar iti usto a kaamuan kadagiti wagas ken istratehiya nga naaramiden ken napaneknekan nga umannatop.Kunani ni Prof. Nyamasyo, apaman a madama ti training panggep iti nainsigudan a kaamuan idiay Chepkitale, “ Adda ti naan-anay a kaamuan dagiti komunidad tapno aywanan da ti kabakiran. Kasapulan laeng nga ammuen dagiti pamuspusan tapno agsabat ti nainsigudan nga kaamuan da ken ti syensiya para iti naannayas a panagtinnulong”. Nalawag a nu ti komunidad ti nangamong ken makaammo iti bukod da a pamuspusan ket malapdan ti pannakapukaw ti biodibersidad.
Ti namnamaen iti Transformative Pathways project
Anyaman nga inisyatiba a makatulong tapno maaywanan ti natural a kinabaknang ti komunidad ket arakupen dagiti umili. Babaen iti panang-iyammo iti Transformative Pathways Project, dagiti komunidad iti uneg ti kabakiran ken dagiti agindeg iti aglawlaw (Trans Nzoia,Chepyuk,Kapsokwony) ket agnamnama a nasayaat ti pagtungpalan ti proyekto. Dagiti taga-Chepkitale ket maragsakan ta mapatibker dagiti gandat a mang-aywan ken ma-preserba ti kabakiran, dagiti agindeg iti aglawlaw ket agnam-ay kadagiti aktibidad a pangkabiagan tapno maiyadayo iti panagsanggir iti kabakiran.
Tipo: Artikulo
Rehiyon: Africa
Pagilian: Kenya
Tema: Konservasion nga idadaulo ti komunidad; Dagiti sustenable a pangkabiagan; Tradisional ken lokal a kaammuan
Partner: Chepkitale Indigenous People Development Project (CIPDP)
Ladawan ni CIPDP Everline Temko, maysa a miyembero iti komunidad ket nag-istorya panggep iti ayat na kadagiti nainsigudan a klase dagiti kaykayo idi panawen ti Transformative Pathways Workshop.Nagkol-kolekta isuna ken nagmulmula kadagiti nainsigudan a klase ti kaykayo iti nabayagen a panawen.
Dagiti dinmar-ay manipud kadagiti asideg a komunidad ket nakasagana a maki-trabaho ken makitinnulong iti panag-aywan ti kabakiran kadwa da dagiti dadduma pay a maseknan. Masayangan da nu apay saan da a nakipaset iti napalpalabas iti panang-aywan ken panang-preserba iti kabakiran. Saan a garantiya ti panang-iyuman kadagiti ahensiya ti gobierno tapno maprotektaran ken ma-aywanan ti kabakiran. Kasapulan nga isubli dagiti inisyatiba ken adu a gandat wenno inisyatiba a mang-gwardiya iti kabakiran a kas care taker, apaman nga agnumnumar met laeng iti kinabaknang ti kabakiran.
Dagiti kangrunaan a maseknan a komunidad kas koma iti Kenya Wildlife Service (KWS) ken ti Kenya Forest Service (KFS) ket namnamaen da ti agtunos a relasyon iti panang-preserba da iti ecosistema ti Mt. Elgon
