การแบ่งปันความรู้ว่าด้วยความหลากหลายทางชีวภาพ: การประชุมของชาวยาเนชาและชิปิโบ

เมื่อวันที่ 26 พฤศจิกายน พ.ศ. 2567 ‘การประชุมเกี่ยวกับความรู้ตามประเพณีว่าด้วยความหลากหลายทางชีวภาพ’ ระหว่างชาวยาเนชากับชิปิโบ ได้จัดขึ้นในชุมชนแห่ง ยูนิออง เดอ ลา เซลวา อันเป็นเขตแดนของชาวยาเนชาในภูมิภาคของปาสโค เปรู

ยูนิออง เดอ ลา เซลวา เป็นชุมชนที่เป็นส่วนหนึ่งของโครงการวิถีการเปลี่ยนแปลง ที่ดำเนินการโดย CHIRAPAQ (ศูนย์เพื่อวัฒนธรรมชนเผ่าพื้นเมืองแห่งเปรู)

การประชุมซึ่งจัดโดย CHIRAPAQ โดยประสานงานกับ FECONAU (สหพันธ์ของชุมชนพื้นถิ่นแห่งอูคายาลี และสาขา) ได้รับผู้เข้าร่วมเกือบ 70 คน รวมทั้ง ชิปิบอส และชิปิบาส จาก FECONNAU และชุมชนที่เป็นฐานของ เนอวา เบตาเนีย เนอวา เบลจิคา ซานตา คลารา เดอ ยารินาโคชา ซาน ฟรานซิสโก เดอ ยารินาโคชา และซานตา เทเรสิตา เดอ คาชิโบโคชา และสมาชิกชุมชนยาเนชาจากบรรดาชุมชนของยูนิออง เดอ ลา เซลวา และซานตา โรซา เดอ พิชานาซ กับทั้งจากอำเภอซานโต โดมิงโก

การแบ่งปันเรื่องราวและความรู้

ในช่วงแรกของการประชุม ทั้งสองฝ่ายได้ผ่านศิลปะแห่งการจดจำประวัติศาสตร์ของผู้เป็นเจ้าภาพ ยาเนชา และความสัมพันธ์อย่างต่อเนื่องกับผู้คนอื่น ๆ ของเปรูในการแลกเปลี่ยนผลิตภัณฑ์และความรู้ พวกเขายังได้นึกถึงกระบวนการทางสังคมที่พวกเขาประสบในช่วงศตวรรษที่ 20 อาทิเช่น การรวมพื้นที่เขตแดนในชุมชนพื้นถิ่น

มีการแบ่งปันการเต้นรำและบทเพลงตามประเพณี และจากนั้น ผู้เข้าร่วมประชุมจะเยี่ยมชมศูนย์หัตถกรรมที่เรียกว่า “ชอลเลต” ในชุมชนของยูนิออง เดอ ลา เซลวา ซึ่ง CHIRAPAQ ได้สนับสนุนการนำไปดำเนินการกับวิถีการเปลี่ยนแปลง

เป็นการเสริมเติมเต็มสำหรับผู้เข้าร่วมที่ได้รับฟังเกี่ยวกับการเป็นผู้ประกอบการของมารดาชาวยาเนชาที่ใช้วัสดุอันหลากหลายทางชีวภาพเพื่อรักษาเศรษฐกิจของครอบครัวไว้ แต่ยังได้เริ่มต้นกระบวนการฟื้นฟูความรู้ของชนเผ่าพื้นเมือง ตัวอย่างเช่น การขอความรู้ตามประเพณีจากปู่ย่าตายายเพื่อค้นหาหรือกำหนดสีที่ดีที่สุดในการจับยึดเนื้อผ้า ดังนั้น ในชอลเลต ชาวยาเนชาได้แสดงวิธีการวาดภาพด้วยมาติโค (Pipper sp.) หรือวอลนัท (Juglans neotropica) ในขณะที่ชาวชิปิโบได้แบ่งปันเรื่องผ้าตามประเพณีของตน อาทิเช่น เคเน่ และความหมายของมัน

อธิปไตยด้านอาหารผ่านธนาคารเมล็ดพันธุ์

หนึ่งในช่วงเวลาที่เติมเต็มที่สุดของการประชุมคือการเยี่ยมชมธนาคารเมล็ดพันธุ์ชุมชน ซึ่งเป็นที่ตั้งของหลากหลายพันธุ์พื้นถิ่นของถั่วโพล พาลลาเรส ถั่วลิสง ข้าวโพด และอื่น ๆ สำหรับชาวชิปิโบ ในบริบทที่เป็นจริงของเขตแดนของตนในภูมิภาคยูคายาลีที่เต็มไปด้วยการเกษตรเชิงเดี่ยวขนาดใหญ่ โดยเฉพาะปาล์มน้ำมัน การเยี่ยมชมธนาคารเมล็ดพันธุ์จะเปิดประตูสู่จินตนาการแห่งความมั่นใจในอธิปไตยด้านอาหารที่ใช้พืชผลของตนเองและความทรงจำของการกินอาหารตามประเพณี

““การเยี่ยมชมความคิดริเริ่มเช่นธนาคารเมล็ดพันธุ์นี้ทำให้เรามีทางเลือกอื่น ๆ ทำไมชาวชาปิโบยังไม่สามารถสร้างธนาคารเมล็ดพันธุ์ของเราเองได้ด้วย” อาปู โรนัล การ์เซีย FECONAU

บางอย่างที่ยังดึงดูดผู้เข้าร่วมชาวชิปิโบได้ คือที่ว่าธนาคารเมล็ดพันธุ์ได้ดำเนินการในยูนิออง เดอ ลา เซลวา ยังคงพยายามสร้างความยั่งยืนของความคิดริเริ่ม ในความต่างตอบแทนกับความหลากหลายทางชีวภาพและความโยงใยทางสังคมของชุมชน

“ท่านขอเมล็ดพันธุ์หนึ่งกิโลจากธนาคารเมล็ดพันธุ์ และหลังการเก็บเกี่ยวของท่านแล้ว ท่านจะต้องใช้คืนสองกิโล” รูธ ฟรานซิสโกกล่าว เธอเป็นนักส่งเสริมชาวยาเนชาในชุมชน

ความรู้ด้านพืชสมุนไพรและความหลากหลายทางชีวภาพ

จากนั้นจึงมีการแลกเปลี่ยนความรู้เรื่องพืชสมุนไพรระหว่างชาวบ้าน ที่พวกเขาได้แลกเปลี่ยนความรู้เรื่องพืชหลักและบำบัดรักษา อาทิเช่น ชาครูนา (Psychotric viridis) และอายาฮวสกา (Banisteriopsis caapi) กับทั้งการใช้มะม่วงหิมพานต์ (Anacardium occidentale) หรือ ฮุยโต (Genipa americana) การทำโมคาฮวส หรือเครื่องปั้นดินเผาและการใช้ส่วนผสมของดินเหนียวกับขี้เถ้าจากเปลือกไม้พื้นถิ่น

ท้ายสุด ชาวยาเนชาส์ ได้แบ่งปันภาพสะท้อนว่าเพราะเหตุใดและเพื่อความมุ่งหมายใดที่พวกเขากำลังกำกับติดตามความหลากหลายในท้องถิ่นของตน และในการเรียนรู้การใช้เครื่องมือ อาทิเช่น GPS ที่นอกเหนือจากการใช้ข้อมูลทางภูมิศาสตร์แล้ว ควรใช้เพื่อดูและรู้สึกถึงป่าของตน และทำความเข้าใจว่าป่าเหล่านั้นเปลี่ยนแปลงไปอย่างไรตามกาลเวลา

การประชุมได้ปิดลงด้วยการเล่นเกมตามประเพณีของชาววาเนชา และทั้งสองฝ่ายสัญญากันว่าจะมาพบกันอีกในอนาคตอันใกล้นี้เพื่อดำเนินการต่อเนื่องในการแบ่งปันความรู้ของความหลากหลายทางชีวภาพพื้นถิ่น