Skip to main content

เนื่องในโอกาสก่อนถึงวันชนเผ่าพื้นเมืองโลก (International Day of the World’s Indigenous People) วันที่ 1 สิงหาคม ค.ศ. 2025 UNEP-WCMC ได้จัดฉายภาพยนตร์สารคดีเรื่อง “Mapping and Monitoring on Indigenous Territories” ผลงานของ LifeMosaic ตามด้วยการจัดเวทีแลกเปลี่ยนความรู้เกี่ยวกับระบบการติดตามตรวจสอบความหลากหลายทางชีวภาพที่ขับเคลื่อนโดยชุมชน โดยมีตัวแทนชนพื้นเมือง นักวิจัย และผู้เชี่ยวชาญด้านนโยบายเข้าร่วม

ภาพยนตร์ของ LifeMosaic ถ่ายทอดวิธีการทั้งเชิงดั้งเดิมและเชิงเทคโนโลยีในการทำแผนที่และการติดตามตรวจสอบในดินแดนของชนพื้นเมือง รวมถึงประโยชน์และความท้าทายที่เกี่ยวข้อง ตลอดจนแนวทางในการลดความท้าทายเหล่านี้ ประสบการณ์รวบรวมมาจากชนพื้นเมืองในประเทศเอกวาดอร์ เบลีซ กายอานา อินโดนีเซีย เคนยา เปรู ซูรินาเม และแทนซาเนีย

วิทยากรประกอบด้วยคุณ Phoebe Ndiema จากกลุ่มชาว Ogiek แห่ง Mount Elgon ประเทศเคนยา และสมาชิกโครงการพัฒนาชนพื้นเมือง Chepkitale, คุณ Narumon Arunotai นักวิจัยจากจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย และสมาชิกทีมการประเมินระบบนิเวศแห่งชาติของประเทศไทย รวมถึงคุณ Tero Mustonen จาก Snowchange Cooperative ประเทศฟินแลนด์ การอภิปรายครั้งนี้เน้นให้เห็นว่าชุมชนกำลังผสานภูมิปัญญาดั้งเดิมของชนพื้นเมืองและความรู้ท้องถิ่นเข้ากับเทคโนโลยีสมัยใหม่ เพื่อทำแผนที่และติดตามตรวจสอบดินแดนของตนเองในการปกป้องความหลากหลายทางชีวภาพและยืนยันสิทธิในที่ดิน อีกทั้งข้อมูลที่ได้ยังสามารถนำมาเชื่อมโยงองค์ความรู้ท้องถิ่นเข้ากับการติดตามตรวจสอบในระดับชาติและกระบวนการระดับโลกได้อีกด้วย

Phoebe Ndiema อธิบายว่าการทำแผนที่ในชุมชนของเธอได้พัฒนาเป็นกระบวนการที่มีโครงสร้างและขับเคลื่อนโดยชุมชน โดยผสมผสานภูมิปัญญาดั้งเดิมของผู้อาวุโสเข้ากับทักษะทางเทคนิคของเยาวชน และได้แบ่งปันประสบการณ์ของชุมชนในการใช้การทำแผนที่และการติดตามตรวจสอบแบบมีส่วนร่วมเป็นเครื่องมือเพื่อการผลักดัน Phoebe เน้นย้ำถึงความสำคัญของการมีอธิปไตยเหนือการเก็บรวบรวมและการจัดเก็บข้อมูล กฎหมายท้องถิ่น ศูนย์ทรัพยากรชุมชน และการบันทึกข้อมูลผ่านเรื่องเล่าและวิดีโอ เพื่อส่งเสริมการถ่ายทอดความรู้ระหว่างคนต่างรุ่น

Tero Mustonen ได้นำเสนอตัวอย่างความพยายามในการติดตามตรวจสอบของชนพื้นเมืองในเขตอาร์กติกและเขตป่าบอเรียล เช่น การร้อยเรียงประวัติฝูงกวางคาริบูขึ้นใหม่จากคำบอกเล่า และการระบุสายพันธุ์ที่ใกล้สูญพันธุ์ซึ่งไม่เคยมีการบันทึกมาก่อน ภายใต้การนำของชาว Sámi Tero ได้อธิบายถึงการฟื้นฟูพื้นที่ภูมิทัศน์ขนาด 60,000 เฮกตาร์ ผ่านโครงการริเริ่มแบบมีส่วนร่วมที่ผสานภูมิปัญญาดั้งเดิมของชนพื้นเมืองเข้ากับวิทยาศาสตร์

Narumon Arunotai ได้แบ่งปันว่าการทำแผนที่แบบมีส่วนร่วมในชุมชนชายฝั่ง เช่น จังหวัดภูเก็ต ช่วยให้สามารถตอบสนองต่อความเปลี่ยนแปลงของระบบนิเวศได้อย่างรวดเร็ว (เช่น การตายของหญ้าทะเล) และสร้างสะพานเชื่อมระหว่างองค์ความรู้ท้องถิ่น ระบบสารสนเทศภูมิศาสตร์ (GIS) และหน่วยงานภาครัฐเข้าด้วยกัน

การประชุมช่วงนี้ได้ปิดท้ายด้วยการสะท้อนให้เห็นว่าการติดตามตรวจสอบที่นำโดยชนพื้นเมืองมีส่วนสนับสนุนต่อกรอบการทำงานระดับโลก เช่น กรอบงานคุนหมิง-มอนทรีออลว่าด้วยความหลากหลายทางชีวภาพของโลก (Kunming-Montreal Global Biodiversity Framework) แต่บ่อยครั้งกลับไม่ได้รับการยอมรับอย่างเป็นทางการ Melissa de Kock รองผู้อำนวยการ UNEP-WCMC เน้นย้ำถึงความจำเป็นในการสร้างความเชื่อมโยงที่แน่นแฟ้นยิ่งขึ้นระหว่างการดำเนินการของชุมชน นโยบายระดับชาติ ตลอดจนเวทีและกระบวนการในระดับโลก

งานนี้ได้ตอกย้ำบทบาทของโครงการ Transformative Pathways ในการเน้นย้ำและผลักดันแนวทางการอนุรักษ์ที่ยึดฐานสิทธิ ผ่านการสร้างความเชื่อมโยงและความร่วมมือทั้งในระดับท้องถิ่นและระดับโลก